هیچ کس نگفته است که انعقاد توافق هسته ای با ایران آسان خواهد بود

دیپلمات‌های ایران، ایالات متحده و پنج نیروی دیگر هفته گذشته در وین گرد هم آمدند تا توافقنامه سال 2015 پرزیدنت اوباما را که فعالیت‌های هسته‌ای تهران را محدود می‌کرد، احیا کنند.

خوب پیش نرفت

دولت تندرو جدید ایران خواسته‌های حداکثری را مطرح کرده و از ایالات متحده می‌خواهد تا قبل از اینکه تهران هر اقدامی برای محدود کردن غنی‌سازی اورانیوم انجام دهد، همه تحریم‌های اقتصادی را لغو کند.

و ایرانی‌ها پا را فراتر گذاشته‌اند: آنها گفته‌اند که می‌خواهند پیش‌نویس توافق‌هایی را که پیشینیانشان شش ماه پیش درباره آن‌ها مذاکره کردند، دوباره باز کنند.

در همین حال، آژانس نظارت بر هسته‌ای سازمان ملل متحد اعلام کرد که ایران غنی‌سازی اورانیوم را در یک نیروگاه زیرزمینی تشدید کرده است که نقض توافق 2015 است.

اقدامات تهران نه تنها از سوی آمریکا، بلکه از سوی متحدان اروپایی آن نیز واکنش های شدیدی را در پی داشته است.

آنتونی جی، وزیر امور خارجه آمریکا گفت: «ایران در حال حاضر جدی به نظر نمی رسد. روز جمعه چشمک می زند.

ایران برنامه هسته ای خود را تغییر مسیر داده است... [and] در بیانیه دیپلمات های بریتانیا، فرانسه و آلمان آمده است که از پیشرفت دیپلماتیک عقب نشینی کرده اند.

ایران به صورت غیر دیپلماتیک به پای خود شلیک کرده است: مقصر هر بن بست را از جانب ایالات متحده به گردن خود انداخته است.

با انجام این کار، سوال بزرگتر و شومتری مطرح شد: آیا آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، اصلاً خواهان توافق است؟

سوزان دی ماگیو، کارشناس تسلیحات هسته‌ای در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، می‌گوید: «ایرانی‌ها می‌دانند که برای دستیابی به توافق به مصالحه نیاز است». اما مشخص نیست که آیا این گروه جدید از تندروها می‌خواهند و می‌توانند به آنجا برسند.

کمی تاریخ اشتباه است.

اوباما و رهبران چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان بر سر توافقی در سال 2015 برای جلوگیری از دستیابی ایران به توانایی ساخت سلاح های هسته ای مذاکره کردند. ایران می‌گوید برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، اما مقداری اورانیوم را تا حدی غنی‌سازی کرده است که عمدتاً به عنوان گامی به سمت بمب مفید است.

بر اساس این توافق، ایالات متحده و سایر کشورها متعهد شده اند که در ازای محدود کردن شدید فعالیت های هسته ای ایران، تحریم های اقتصادی را لغو کنند.

در ابتدا، ایران به این موضوع پایبند بود و تأسیسات هسته‌ای را تعطیل کرد و غنی‌سازی اورانیوم را محدود کرد. اما منافع اقتصادی آن انتظارات را برآورده نکرد: بانک ها و مشاغل غربی تهران را با سرمایه گذاری پر نکردند.

سپس، در سال 2018، پرزیدنت ترامپ این توافق را به عنوان "بدترین توافق تا کنون" محکوم کرد، آن را رها کرد و تحریم های اقتصادی فلج کننده ای را اعمال کرد.

بیش از یک سال است که ایران به تبعیت از محدودیت‌های هسته‌ای برجام ادامه داده و امیدوار است کشورهای دیگر تحریم‌های ترامپ را لغو کنند. اما تحریم ها لغو نشدند و ایران در سال 2019 غنی سازی اورانیوم را در خارج از کشور آغاز کرد.

بر اساس توافقنامه "زمان پیشرفت" ایران - مدت زمانی که برای ساخت سلاح هسته ای نیاز است - به حدود یک سال تمدید شده است، تاخیری که مقامات نظامی آمریکا گفتند به آنها زمان برای واکنش می دهد.

پس از خروج ترامپ از توافق، ایران زمان پیشرفت خود را به حدود یک ماه کاهش داد.

هفته گذشته، حتی برخی از مقامات اسرائیلی که موضع تند ترامپ را تحسین کردند، اذعان کردند که این موضع نتیجه معکوس داشت.

موشه یعلون وزیر دفاع پیشین گفت: اشتباه اصلی خروج از توافق بود. «به همین دلیل است [Iran] متاسفم که ادامه می دهم."

از اینجا کجا برم

یک رویکرد معقول برای ایالات متحده و متحدانش یک فرآیند گام به گام خواهد بود و تحریم ها با بازگشت ایران به تعهدات خود در سال 2015 حذف می شوند. اما ایران آن را رد کرد.

اگر ایران به افزایش غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد، دولت بایدن و متحدانش ممکن است آنچه را که برخی دیپلمات‌ها «طرح B» می‌نامند انتخاب کنند - تحریم‌های اقتصادی جدید و اجرای سخت‌گیرانه‌تر تحریم‌های موجود.

این ممکن است بازگشتی به استراتژی شکست خورده ترامپ به نظر برسد، اما به جای سیاست تحریمی اوباما در یک دهه پیش، با هماهنگی متحدان آمریکا انجام خواهد شد. هدف تحریم‌های جدید سوق دادن ایران به سمت امتیازات عملی خواهد بود، نه تسلیم کلی که ترامپ متصور بود.

ایران از یک جهت یک نکته معتبر دارد: او می گوید نمی تواند مطمئن باشد که رئیس جمهور بعدی آمریکا به همه تعهدات بایدن پایبند باشد. (ترامپ این درس را می آموزد.) بنابراین رسیدن به توافق کامل قبل از انتخابات 2024 دشوار خواهد بود.

اما این تاخیر می تواند بایدن را نیز راضی کند. جمهوریخواهان احتمالاً هر معامله را فروش می نامند. رئیس جمهور احتمالاً در حال حاضر خواهان بحث در مورد امتیازات ایران نیست. و با قاطعیت، ایرانی ها به بایدن این فرصت را می دهند که در ازای آن سخت به نظر برسد.

دستیابی به توافق بسیار دشوار خواهد بود - به همان اندازه که برای اوباما در سال 2015 سخت بود.

چیزی که او را با وجود موانع مورد آزار و اذیت قرار می دهد، جایگزین است.

بدون توافقی که ایران را از نزدیک شدن به داشتن تسلیحات هسته ای محدود می کند، بایدن یا جانشین او ممکن است با یک انتخاب ناخوشایند روبرو شوند: پذیرش ایران با توانایی ساخت تسلیحات هسته ای یا جنگ.

مطمئناً ارزش صرف زمان بیشتر، ارائه انعطاف پذیری بیشتر و تحمل دورهای بیشتری از مکالمات غیرمولد برای جلوگیری از وقوع این لحظه را دارد.